|
Een burn-out is meer een existentieel identiteitsprobleem dan veroorzaakt door teveel stress of een te hoge werkdruk. Dat beweert cultuurfilosoof Maarten Coolen vandaag in dagblad Trouw. "Een burn-out treedt op als je het verhaal over je eigen identiteit niet meer kunt volhouden." Daar kijk ik -vanuit het gedachtengoed van bevlogenleiderschap.nl- toch iets anders naar.
In antwoord op de vraag: wat is een burn-out eigenlijk, antwoord Coolen met zijn basisstelling. "Bij een burn-out is iemand existentieel opgebrand. Als je tegenwoordig een identiteit wilt hebben, iemand wil zijn, moet je een verhaal hebben over jezelf. Onze identiteit heeft een narratief karakter gekregen: je moet je persoonlijke verhaal voortdurend updaten om te zorgen dat je interessant blijft voor andere mensen. Want alleen dan besta je. Mensen met een burn-out lukt het niet meer om dat verhaal in stand te houden. Dat leidt tot een gevoel van zinloosheid. Dat heeft niet alleen betrekking op werk, zoals vaak wordt gedacht: het hele leven heeft geen kleur meer. Het is niet zo dat bepaalde taken je te zwaar worden, het wordt je te zwaar om iemand te zijn."
Allerlei traditionele adviezen helpen volgens Coolen niet bij dit probleem, dat "typisch iets van deze tijd" is. “Mindfulness (...) lost niets op, het probleem wordt weer bij het individu gelegd.” Ik krijg de indruk dat de Amsterdamse filosoof juist dàt doet in zijn (existentiële) benadering van burn-out! Er zit veel in wat hij schrijft, maar hij kiest een perspectief en taal die ik nogal cynisch vind en die weinig aandacht heeft voor de context.
Die context, die omgeving stelt eisen die soms uitdagend/stimulerend zijn, maar vaak ook belemmerend. Eisen ook waar we soms niet aan kunnen (blijven) voldoen. In die zin kunnen we ‘het verhaal’ dan inderdaad niet volhouden. De balans tussen onze energiebronnen (werk en privé) en de eisen die aan ons gesteld worden, of -zoals de schrijver impliciet suggereert- waarvan we zelf vinden dat we aan moeten voldoen, is dan verstoord en we ‘branden op’. Die verstoorde balans mogen we blijkbaar geen ziekte noemen, waarmee hij de verantwoordelijkheid nog meer bij het individu legt.
Dat je zelf een belangrijke verantwoordelijkheid hebt in het bewaken van je grenzen, zal ik niet ontkennen. De individualisering van de problematiek door Maarten Coolen gaat me echter te ver. Het ontkent de (systeem)invloed van o.a. onze arbeidsorganisaties op ons functioneren. Aan het eind van het interview erkent hij dat ook: “Dat we om iemand te zijn verhalen over ons zelf moeten vertellen, is een product van de moderne samenleving, daar kun je niet zomaar uitbreken. (...) Je kunt je identiteit niet helemaal zelf vormgeven (...).” Burn-out ziet hij uiteindelijk als cultuurfenomeen, en daar kan ik het wel mee eens zijn.
Die cultuur maken we met zijn allen. Het is uitermate lastig om zo’n cultuur te veranderen, maar dat ontslaat bijvoorbeeld de leiding van arbeidsorganisaties niet van de verantwoordelijkheid om met meer respect en aandacht voor individuele kwaliteiten -of, zo je wilt, het individuele verhaal- rollen en functies vorm te geven. Directies, andere leidingevenden en ondersteunende diensten kunnen zo wezenlijk bijdragen aan de preventie van burn-out. Sterker nog: bewezen is dat de bevlogenheid -die onderdeel was van de identiteit van velen met een burn-out voordat zij opbrandden- van medewerkers zal toenemen, met alle voordelen van dien.
Boeien en binden èn beter presteren met bevlogen medewerkers. Dat is wat wij bij bevlogenleiderschap.nl beloven met het programma 'Leidinggeven aan bevlogenheid'. Met de onderdelen uit dit programma geven wij medewerkers, teams en leidinggevenden handvatten om met plezier te presteren en te ontwikkelen.
02-10-2018
henkf@schoep.net
06-53830259
2 reacties