|
In deze week voor Pasen besteden wij in onze protestantse wijkgemeente aandacht aan de statieën van de Kruisweg, ook wel 'Via Crucis' of 'Via Dolorosa' genoemd. Het blijkt een bron van inspiratie en soms ook van vernieuwing.
De katholieken hebben een lange traditie rond de weg die Jezus liep naar de plaats waar hij gekruisigd zou worden. Ik kende van de kruisweg tot deze week niet veel meer dan de afbeeldingen van de 14 momenten waarop Jezus stil staat (staties), die ik in het buitenland in kerken zag: "Jesu tombe pour la troisième fois". En natuurlijk het beroemde 'Via Dolorosa' gezongen door Sandy Patty.
Bij het samenstellen van een 'afspeellijst' van Spotify, zocht ik verder op dit thema en stuitte op de 'Via Crucis' van Franz Liszt. Hij schreef dit werk in vier jaar in vijf verschillende versies een paar jaar voor het eind van zijn leven, en voltooide het in 1879. Na een proloog verklankt hij in het werk de 14 staties. Het stuk is volkomen anders dan de soms overdonderende muziek die ik van de Hongaarse componist en pianovirtuoos ken. Dit is sober en verstild en heeft veel minder van de evenwichtige harmonieën die we kennen uit de Barok en klassieke muziek van Bach en Mozart. Liszt gebruikt wel Lutherse hymnen en citeert hier en daar werk van Bach, maar de Via Crucis valt op omdat het "de grenzen van de tot dan toe gangbare tonaliteit opzoekt." Het werk viel in zijn tijd niet in goede aarde. Pas 30-40 jaar later werd door Schönberg en anderen de atonale muziek echt op de kaart gezet. In mijn CD kast of playlists zul je dat echter nauwelijks vinden. Voor mij even wennen, maar het stuk is indrukwekkend en meeslepend. Het verhaalt vaak herkenbaar de gebeurtenissen van de staties. Statie IV, waarin Jezus zijn moeder ontmoet en het koor bij Liszt zwijgt, bevat de noot (een d) die door Reinbert de Leeuw ooit beschreven werd als de mooiste uit de muziekgeschiedenis.
Het schijnt dat Liszt zich de laatste jaren van zijn leven echt teruggetrokken heeft uit de muzikale wereld en in Rome is gaan wonen om zich aan het geloof te wijden en de kerkmuziek te vernieuwen. Hoewel zijn invloed toen wellicht beperkt was, heeft hij wel degelijk vernieuwing gebracht. Vernieuwing vraagt om anders kijken, anders denken, anders doen. Je hebt afstand, rust, stilte nodig om dat te kunnen. De 'Stille week' voor Pasen is voor veel mensen een periode waarin ze even afstand nemen en de stilte zoeken. Met alle hectiek die wij ervaren en de voortdurende roep om verandering en vernieuwing, zouden we dat in werk en privé wel vaker mogen doen. Niet alleen een keer per dag een half uurtje (de duur van een vesper), maar ook eens een paar dagdelen de telefoon uit, een rustige omgeving zoeken en overdenken. Dat kan ook met elkaar en zelfs pratend, maar dan wel met de benen op tafel.
15-04-2014
henkf@schoep.net
06-53830259
2 reacties